Vanwege de oorlog in Oekraïne komen er steeds meer Oekraïense vluchtelingen naar Nederland. Met hun komst zijn ook veel vragen ontstaan of en onder welke voorwaarden Oekraïners in Nederland mogen werken.

Per 1 april 2022 kunnen Oekraïners die vallen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming 2001/55/EG van de Raad in Nederland aan het werk. Voor hen vervalt de gebruikelijke plicht van een tewerkstellingsvergunning. In plaats daarvan is nu sprake van een vrijstelling met meldplicht.

Iedereen die valt onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming mag in Nederland werken zonder een tewerkstellingsvergunning. De werkgever hoeft dus géén werkvergunning aan te vragen.

Onder welke voorwaarden mogen Oekraïners werken?

Wie valt onder de richtlijn?

De vluchteling valt onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming als:

• De vluchteling de Oekraïense nationaliteit heeft en na 26 november 2021 uit Oekraïne gereisd is, of al voor 27 november in Nederland was en asiel had aangevraagd.
• De vluchteling niet de Oekraïense nationaliteit heeft, maar een Oekraïense verblijfsvergunning heeft die op 23 februari 2022 geldig was.

Het is de bedoeling dat Oekraïense vluchtelingen binnenkort een bewijs van verblijf kunnen krijgen van de IND. Op dit moment is dit nog niet mogelijk. Het is belangrijk dat Oekraïense vluchtelingen dit bewijs zo snel mogelijk ophalen wanneer dit mogelijk is.

Onder welke voorwaarden mogen Oekraïners werken?

Een vluchteling heeft in de basis een bewijs van verblijf nodig om te mogen werken. Op dit moment worden deze bewijzen nog niet afgeven door de IND. Zonder dit bewijs kun je als werkgever niet goed vaststellen of de kandidaat onder de Richtlijn valt. Daarom is geregeld dat er een overgangsperiode geldt waarbij de Oekraïense vluchteling mag werken onder versoepelde voorwaarden. Deze overgangstermijn duurt tot 1 september 2022.

Tot 1 september kan worden aangetoond dat de vluchteling onder de Richtlijn valt (en mag werken) met:

• Een inschrijving in de BRP en;
• De kandidaat heeft de Oekraïense nationaliteit: Een bewijs van nationaliteit is voldoende. Bijvoorbeeld een paspoort of een bewijs van de Oekraïense ambassade, of;
• De kandidaat heeft niet de Oekraïense nationaliteit: een Oekraïense verblijfsvergunning of erkenning als vluchteling die geldig was op 23 februari 2022.

Vanaf 1 september 2022 moet het recht om te werken worden aangetoond aan de hand van een geldig bewijs van verblijf. De gestelde periode van overgangsrecht tot en met 31 augustus 2022 kan bij ministeriële regeling steeds worden verlengd met een periode van ten hoogste drie maanden, als dit noodzakelijk is gelet op uitvoering van de verstrekking van deze documenten.

Let op dat de kandidaat in Nederland moet verblijven om in Nederland te mogen werken.

Zie voor meer informatie ook: Werk en inkomen voor vluchtelingen uit Oekraïne | Opvang vluchtelingen uit Oekraïne | Rijksoverheid.nl

Meldplicht werkgever

De werkgever moeten ten minste twee dagen voor aanvang van indiensttreding bij het UWV melden dat zij een vreemdeling op grond van de vrijstelling tewerkstellen. Dit heeft als doel risico’s op misstanden zoals onderbetaling en slechte arbeidsomstandigheden te kunnen signaleren en tegen te gaan.

Als voor 1 april 2022 een werkvergunning voor de vluchteling is aangevraagd, dan hoeft de vluchteling niet meer bij het UWV aangemeld te worden.

Op overtreding van de meldplicht staat een boete, zie artikel 18 van de Wet arbeid vreemdelingen.

Zie voor het formulier en adres Melden tewerkstelling van een tijdelijk beschermde werknemer uit Oekraïne’.

De brief voor het aanmelden van de Oekraïners bij het UWV vindt u hier. Melden tewerkstelling van een tijdelijk beschermde werknemer uit Oekraïne | UWV | Werkgevers

Arbeid in loondienst

Een van de voorwaarden voor het verkrijgen van de vrijstelling is dat er sprake dient te zijn van tewerkstelling in Nederland op basis van een arbeidsovereenkomst.

Vrijstelling is beperkt tot arbeid in loondienst. Dit brengt met zich mee dat de vrijstelling niet van toepassing is op opdrachtgevers die zelfstandigen arbeid laten verrichten. Stage door middel van een stageovereenkomst en vrijwilligerswerk, waarbij de organisatie een vrijstellingsverklaring aanvraagt voor het soort werk, is wel toegestaan.

Vooralsnog geldt de vrijstelling niet voor het werken als zelfstandig ondernemer. Op dit moment kan een zelfstandige een verblijfsvergunning Arbeid als zelfstandige aanvragen bij de IND of kan diens opdrachtgever een tewerkstellingsvergunning aanvragen.

BSN/Registratie Niet-ingezetenen (RNI)

Om in Nederland te mogen werken is een BSN/RNI vereist. Oekraïners die zich bij de gemeente inschrijven kunnen een BSN/RNI krijgen. De inschrijving bij de gemeente kan worden gedaan met een vaste verblijfsplaats als adres, evenals als op een tijdelijk adres. De inschrijvingsprocedure kan per gemeente verschillen.  

Voor inschrijving bij de gemeente zijn de volgende documenten nodig.

• Een paspoort of ander identiteitsbewijs
• Een Oekraïense verblijfsvergunning die geldig was op 23 februari 2022 (als de persoon niet Oekraïens is).

De gemeente controleert of de documenten kloppen. Bij twijfel over de geldigheid van de verstrekte documenten kan de gemeente contact opnemen met de IND.

Het kan dus zijn dat de vluchteling in afwachting van het contoleren van de documenten zich nog niet kan inschrijven bij de gemeente. Zolang de Oekraïner nog niet staat ingeschreven bij een gemeente, kan hij ook niet op grond van de Richtlijn aan het werk in Nederland.

Gelet op de situatie in Oekraïne kan het voor de Oekraïner lastig zijn om de juiste documenten die nodig zijn voor inschrijving bij de gemeente te kunnen overleggen.

Als de persoon de Oekraïense nationaliteit heeft, maar dit niet kan bewijzen met documenten, dan kan hij contact opnemen met de Oekraïense ambassade. Die controleren dan of de persoon ook de Oekraïense nationaliteit heeft. Is dit het geval dan krijgt de persoon een Bewijs van nationaliteit waarmee hij zich kan inschrijven bij een gemeente.

Zodra de vluchteling zich heeft ingeschreven bij een gemeente kan hij vanaf begin juni 2022 bij de IND een bewijs van verblijf ophalen. De vluchteling moet dan zijn documenten ook meenemen en laten zien aan de IND. Het bewijs wonen en werken in Nederland dat ze bij de IND kunnen krijgen kan door de vluchteling ook in het buitenland worden gebruikt om aan te tonen wat de rechten van de vluchteling zijn.

Als de vluchteling niet de Oekraïense nationaliteit heeft en geen documenten waaruit blijkt dat op 23 februari 2022 in Oekraïne internationale bescherming genoot, of in het bezit was van een geldige verblijfsvergunning die volgens Oekraïens recht is afgegeven, dan moet de vluchteling zijn best doen om zoveel mogelijk van de documenten alsnog naar Nederland proberen te halen. Lukt het niet om de documenten hier te krijgen, dan is er geen bescherming op basis van de richtlijn en moet diegene terug naar het land waarvan hij de nationaliteit heeft.

Aanvraag doen bij de IND

Het proces voor de aanvraag van een bewijs van verblijf begint bij de inschrijving bij de gemeente. De IND moet echter nog wel een bewijs van verblijf afgeven, hiervoor is een handtekening vereist op het M35-H Formulier. Dit formulier wordt ook wel het ‘’Bewijs van verblijf’’ genoemd.  Het proces voor de aanvraag van een bewijs van verblijf begint bij de inschrijving bij de gemeente. De IND moet echter nog wel een bewijs van verblijf afgeven, hiervoor is een handtekening vereist op het M35-H Formulier. De IND gebruikt dit formulier voor alle asielaanvragen. Met het Bewijs van verblijfbewijs kan de Oekraïner aantonen dat hij in Nederland mag wonen en werken.

Het formulier is voor de IND nodig om de vluchteling goed te kunnen registreren in het systeem.  Het zetten van de handtekening op het formulier dient te gebeuren op een IND-locatie in de buurt. Het formulier geeft aan dat op de vluchteling niet de normale asielprocedure van toepassing is, maar dat zij vallen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. De vluchteling krijgt uiteindelijk als bewijs van verblijf een sticker in het paspoort of een los papier. Als de vluchteling geen geldig paspoort heeft, dan krijgt hij géén stikker maar een pasje.

De IND kijkt ook of de vluchteling geen gevaar is voor de openbare orde. Iedereen ouder dan 12 jaar vult daarom een antecedentenverklaring in. In deze verklaring geeft de vluchteling aan of hij ooit een strafbaar feit of misdaad heeft gepleegd. Als alles in orde is, krijgt hij direct een bewijs dat hij in Nederland mag wonen en werken.

Termijn

De tijdelijke bescherming van de richtlijn geldt in beginsel voor één jaar. De bescherming kan echter met telkens zes maanden worden verlengd voor maximaal één jaar en daarna met nog eens één jaar. Bovendien is het mogelijk om de tijdelijke bescherming eerder te beëindigen.